खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको अवस्था - बुद्धशान्ति गाउँपालिका (Cooking Fuel Usage - Khajura Rural Municipality)

बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको अवस्था

परिचय

खाना पकाउने इन्धनको प्रयोग एक महत्वपूर्ण भौतिक सूचक हो जसले समुदायको जीवनस्तर, वातावरणीय स्वास्थ्य र स्वच्छ ऊर्जामा पहुँचको अवस्थालाई दर्शाउँछ। खाना पकाउनको लागि प्रयोग गरिने इन्धनको प्रकारले स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष प्रभाव पार्नुका साथै वातावरणीय दिगोपना र आर्थिक-सामाजिक अवस्थाको पनि संकेत गर्दछ। यस खण्डमा बुद्धशान्ति गाउँपालिकाको विभिन्न वडाहरूमा प्रयोग हुने खाना पकाउने इन्धनको विस्तृत विश्लेषण प्रस्तुत गरिएको छ।

बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा कुल ७,३६९ घरधुरी मध्ये७७.६८% घरधुरीले एल.पी. ग्याँस,१२.५४% घरधुरीले दाउरा/काठ/कोइला, र०.५२% घरधुरीले गोबर ग्याँसको प्रयोग गर्दछन्।

खाना पकाउने इन्धनको वितरण

बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको वितरण निम्नानुसार रहेको छ:

खाना पकाउने इन्धन अनुसार वितरण

कुल घरधुरी: ७,३६९

पाई चार्ट

तालिका

क्र.सं.खाना पकाउने इन्धनको प्रकारघरधुरीप्रतिशत
दाउरा/काठ/कोइला९२४१२.५४%
एल.पी. ग्याँस५,७२४७७.६८%
मट्टितेल०.०३%
विद्युत०.०७%
गोबर ग्याँस३८०.५२%
अन्य६७६९.१७%
जम्मा७,३६९१००.००%

खाना पकाउने इन्धनको वितरण

दाउरा/काठ/कोइला१२.५४%
एल.पी. ग्याँस७७.६८%
मट्टितेल०.०३%
विद्युत०.०७%
गोबर ग्याँस०.५२%
अन्य९.१७%

वडा अनुसार खाना पकाउने इन्धनको प्रयोग

वडा अनुसार विभिन्न प्रकारको खाना पकाउने इन्धनको वितरण

वडागत स्वच्छ इन्धन प्रयोग

विभिन्न वडाहरूमा स्वच्छ इन्धन (एल.पी. ग्याँस, विद्युत, बायोग्यास) प्रयोग गर्ने घरधुरीको तुलना

वडागत खाना पकाउने इन्धनको विश्लेषण

वडा अनुसार खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विस्तृत विश्लेषण

वडा नं.जम्मा घरधुरीदाउरा/काठ/कोइलाएल.पी. ग्याँसमट्टितेलविद्युतगोबर ग्याँसगोबर/गुँइठाअन्य
वडा १,२१६४७
(३.८७%)
८७३
(७१.७९%)
(०.००%)
(०.००%)
१३
(१.०७%)
(०.००%)
२८३
(२३.२७%)
वडा १,४९२४४
(२.९५%)
१,४०८
(९४.३७%)
(०.००%)
(०.००%)
(०.१३%)
(०.००%)
३८
(२.५५%)
वडा २,०३५१७०
(८.३५%)
१,६६०
(८१.५७%)
(०.१०%)
(०.१०%)
(०.३४%)
(०.००%)
१९४
(९.५३%)
वडा १,१४१३६९
(३२.३४%)
६७९
(५९.५१%)
(०.००%)
(०.००%)
१०
(०.८८%)
(०.००%)
८३
(७.२७%)
वडा ५५६११४
(२०.५०%)
४३४
(७८.०६%)
(०.००%)
(०.००%)
(०.००%)
(०.००%)
(१.४४%)
वडा ६२०७३
(११.७७%)
४९०
(७९.०३%)
(०.००%)
(०.४८%)
(०.४८%)
(०.००%)
५१
(८.२३%)
वडा ३०९१०७
(३४.६३%)
१८०
(५८.२५%)
(०.००%)
(०.००%)
(०.९७%)
(०.००%)
१९
(६.१५%)
पालिका जम्मा७,३६९९२४
(१२.५४%)
५,७२४
(७७.६८%)
(०.०३%)
(०.०७%)
३८
(०.५२%)
(०.००%)
६७६
(९.१७%)

वडागत खाना पकाउने इन्धनको वितरण

वडा १

कुल घरधुरी: १,२१६

दाउरा/काठ/कोइला३.९%
एल.पी. ग्याँस७१.८%
गोबर ग्याँस१.१%
अन्य२३.३%

वडा २

कुल घरधुरी: १,४९२

दाउरा/काठ/कोइला२.९%
एल.पी. ग्याँस९४.४%
गोबर ग्याँस०.१%
अन्य२.५%

वडा ३

कुल घरधुरी: २,०३५

दाउरा/काठ/कोइला८.४%
एल.पी. ग्याँस८१.६%
मट्टितेल०.१%
विद्युत०.१%
गोबर ग्याँस०.३%
अन्य९.५%

वडा ४

कुल घरधुरी: १,१४१

दाउरा/काठ/कोइला३२.३%
एल.पी. ग्याँस५९.५%
गोबर ग्याँस०.९%
अन्य७.३%

वडा ५

कुल घरधुरी: ५५६

दाउरा/काठ/कोइला२०.५%
एल.पी. ग्याँस७८.१%
अन्य१.४%

वडा ६

कुल घरधुरी: ६२०

दाउरा/काठ/कोइला११.८%
एल.पी. ग्याँस७९.०%
विद्युत०.५%
गोबर ग्याँस०.५%
अन्य८.२%

वडा ७

कुल घरधुरी: ३०९

दाउरा/काठ/कोइला३४.६%
एल.पी. ग्याँस५८.३%
गोबर ग्याँस१.०%
अन्य६.१%

खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विश्लेषण

बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विश्लेषण गर्दा, समग्रमा७८.२६% घरधुरीले स्वच्छ इन्धन (एल.पी. ग्याँस, विद्युत, गोबर ग्याँस) प्रयोग गर्दछन्। वडागत रूपमा हेर्दा वडा नं. मा सबैभन्दा बढी स्वच्छ इन्धन प्रयोग गरिएको छ, जहाँ ९४.५०% घरधुरीहरूले स्वच्छ इन्धन प्रयोग गर्दछन्।

दाउरा/काठ/कोइलाWood/Firewood/Coal

१२.५४%

९२४ घरधुरी(924 households)

एल.पी. ग्याँसLP Gas

७७.६८%

५,७२४ घरधुरी(5,724 households)

अन्यOther

९.१७%

६७६ घरधुरी(676 households)

खाना पकाउने इन्धन प्रयोगको विस्तृत विश्लेषणDetailed Cooking Fuel Usage Analysis of Khajura

स्वच्छ इन्धन प्रयोगमा अग्रणी वडाWard with Best Clean Fuel Usage in Khajura Rural Municipality

वडा

स्वच्छ इन्धन प्रयोग: ९४.५०%94.50% clean fuel usage

विशेषताहरू

यस वडामा स्वच्छ इन्धन (एल.पी. ग्याँस, विद्युत, गोबर ग्याँस) को प्रयोग उच्च छ, जुन पालिकाको औसतभन्दा १६.२४% ले बढी छ।

यसले यस वडाको आर्थिक अवस्था राम्रो भएको र आधुनिक इन्धनमा पहुँच बढी भएको संकेत गर्दछ, जसले यहाँको जनताको वातावरणीय स्वास्थ्य र जीवनस्तरमा सकारात्मक प्रभाव पारेको छ।

स्वच्छ इन्धन प्रयोगमा पछाडि परेको वडाWard with Lowest Clean Fuel Usage in Khajura

वडा

स्वच्छ इन्धन प्रयोग: ५९.२२%59.22% clean fuel usage

सुधार आवश्यक

यस वडामा स्वच्छ इन्धनको प्रयोग न्यून छ। अधिकांश घरधुरीहरूले दाउरा/काठ/कोइला जस्ता परम्परागत इन्धन प्रयोग गर्ने गर्दछन्, जसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्नुका साथै वातावरणीय विनाशमा योगदान पुर्‍याउँछ।

स्वच्छ इन्धन सूचकाङ्क

८३.५

उच्च स्तर

सूचकाङ्क विवरण: स्वच्छ इन्धन सूचकाङ्क विभिन्न इन्धन प्रकारहरूको प्रयोग र तिनीहरूको वातावरणीय प्रभावको भारित औसतमा आधारित छ।

व्याख्या: ८३.५ अंकले उच्च स्वच्छ इन्धन प्रयोग दर्शाउँछ। यसमा सुधारका लागि एल.पी. ग्याँस र विद्युतको पहुँच र प्रयोग बढाउनुपर्ने देखिन्छ।

इन्धन प्रयोग विश्लेषण

स्वच्छ इन्धन प्रयोग
एल.पी. ग्याँस७७.६८%
विद्युत०.०७%
स्वच्छ इन्धनको जम्मा७८.२६%

कुल ५,७६७ घरधुरीले स्वच्छ इन्धन प्रयोग गर्दछन्

स्वच्छ इन्धन प्रवर्द्धन रणनीति

बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको तथ्याङ्क विश्लेषणबाट निम्न रणनीतिहरू अवलम्बन गर्न सकिन्छ:

१.
स्वच्छ इन्धन सब्सिडी कार्यक्रम: २१.७४% घरधुरीहरूले अझै परम्परागत इन्धन प्रयोग गर्ने हुनाले त्यस्ता घरधुरीहरूलाई एल.पी. ग्याँस, विद्युतीय चुल्हो, वा बायोग्यास जडानमा अनुदान तथा सहुलियत उपलब्ध गराउने।
२.
सुधारिएको चुल्हो कार्यक्रम विस्तार: वडा नं. मा स्वच्छ इन्धनको प्रयोग अत्यन्त न्यून भएकोले त्यस क्षेत्रमा सुधारिएको चुल्हो वितरण र प्रशिक्षण कार्यक्रम संचालन गर्ने।
३.
बायोग्यास प्रवर्द्धन: पशुपालन गर्ने घरधुरीहरूमा बायोग्यास प्लान्ट जडान गर्न प्राविधिक र आर्थिक सहयोग उपलब्ध गराई स्वच्छ इन्धनको प्रयोगलाई बढावा दिने।
४.
विद्युतीय चुल्हो प्रवर्द्धन: विद्युत पहुँच भएका तर अझै परम्परागत इन्धन प्रयोग गर्ने घरधुरीहरूमा विद्युतीय चुल्हो प्रयोगको लाभ, सुरक्षित प्रयोग विधि र महत्व बारे जनचेतना अभिवृद्धि गर्ने।
५.
नवीकरणीय ऊर्जा प्रवर्द्धन: सौर्य ऊर्जा, वायु ऊर्जा आदि नवीकरणीय स्रोतहरूको विकास र विस्तारमा लगानी बढाई स्थानीय स्तरमा विद्युत उत्पादन र वितरण प्रणाली सुदृढ गर्न सहयोग गर्ने।

यसरी बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विश्लेषणले पालिकामा स्वच्छ र वातावरणमैत्री इन्धनको पहुँच र प्रयोग बढाउनका लागि लक्षित कार्यक्रम संचालन गर्न आवश्यक सूचना उपलब्ध गराउँछ। यसले घरभित्रको वायु प्रदूषण कम गरी महिला तथा बालबालिकाको स्वास्थ्य सुधार, वन विनाश कम गर्ने र समग्र पर्यावरणीय सन्तुलन कायम गर्न सहयोग पुर्‍याउँछ।