दालबाली बुद्धशान्ति गाउँपालिकाको प्रमुख कृषि उत्पादनहरू मध्ये एक हो। यसका प्रमुख बालीहरूमा मसुरो, चना, केराउ, रहर, मास, भटमास, बोडी, सिमी र गहत जस्ता प्रोटिनयुक्त दालहरू पर्दछन्। यी दालबालीहरूले पालिकाको पोषण सुरक्षा र आर्थिक स्थितिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछन्।
बुद्धशान्ति गाउँपालिकाको दालबाली सम्बन्धी तथ्याङ्क अनुसार, यस क्षेत्रमा वार्षिक कुल १२.१५ मेट्रिक टन दालबाली उत्पादन हुन्छ, जसमध्ये सबैभन्दा बढी सिमी८४.६% अर्थात् १०.२८ मेट्रिक टन उत्पादन हुन्छ।
बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा उत्पादित प्रमुख दालबालीहरू र तिनको उत्पादन परिमाण निम्नानुसार रहेको छ:
दालबालीको विश्लेषण गर्दा, बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा उत्पादित कुल दालबाली मध्ये २९.८८% बिक्रीका लागि बजारमा जान्छ, जबकि ७०.१२% घरायसी उपभोगमा खर्च हुन्छ। यसबाट वार्षिक रु. १.०५ मिलियन आम्दानी हुने अनुमान गरिएको छ।
उत्पादन र बिक्रीको दृष्टिकोणले हेर्दा, अनुमानित ३०% व्यावसायीकरण स्कोर रहेको छ, जसले पालिकाको कृषि क्षेत्रको व्यावसायीकरणको अवस्था देखाउँछ।
दालबालीको प्रकार अनुसार उत्पादन वितरण र मुख्य तथ्यहरू
व्यावसायीकरण स्कोर ३०% (न्यून व्यावसायीकरण स्तर)
दालबालीको प्रकार अनुसार बिक्री र आम्दानी वितरण
रु. २८८.३३
प्रति किलो
रु. १.०५
मिलियन रुपैयाँमा
रु. १२९.२१
हजार रुपैयाँमा
प्रत्येक दालबालीको उत्पादन र बिक्री अनुपातको तुलनात्मक अध्ययन
माथिको चार्टमा हरेक दालबालीको उत्पादन र बिक्री अनुपात देखाइएको छ। हरियो भाग आन्तरिक उपभोग र निलो भाग बिक्री परिमाण हो。
सबैभन्दा बढी बिक्री अनुपात अन्य दालबाली (मस्याङ्, खेसरी,....)को रहेको छ。
दालबालीको उत्पादनमा भएको ऐतिहासिक परिवर्तन र विकास
पछिल्ला वर्षहरूमा दालबाली उत्पादनमा क्रमिक वृद्धि भएको देखिन्छ。 मसुरो, चना र केराउ उत्पादनमा निरन्तर वृद्धि भएको छ。
यो तथ्याङ्कले बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा दालबालीको क्षेत्रमा सकारात्मक विकास भइरहेको संकेत गर्दछ। किसानहरूले परम्परागत बालीका साथै नयाँ किसिमका दालबालीको खेती गर्न थालेका छन्。
दालबाली उत्पादनको स्थानीय अर्थतन्त्रमा पारेको प्रभाव
१२.१५
मेट्रिक टन
३.६३
मेट्रिक टन
रु. १.०५
मिलियन
३०
प्रतिशत
बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा दालबालीको उत्पादनले पोषण सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ। कुल १२.१५ मेट्रिक टन दालबाली उत्पादन मध्ये ८.५२मेट्रिक टन स्थानीय उपभोगमा प्रयोग हुन्छ, जसले पालिकाको पोषण आत्मनिर्भरतामा सहयोग पुर्याउँछ।
बुद्धशान्ति गाउँपालिकाको प्रमुख दालबालीको उत्पादकत्व र बजारीकरणको विश्लेषण गर्दा सिमी सबैभन्दा प्रभावकारी दालबाली रहेको देखिन्छ, जसले कुल दालबाली उत्पादनको ८४.६१% हिस्सा ओगटेको छ।
१२.१५
मेट्रिक टन
२९.८८%
बिक्री/उत्पादन अनुपात
रु. १.०५
मिलियन रुपैयाँमा
सिमी
८४.६१% (१०.२८ मेट्रिक टन)
उत्पादन र बिक्री अनुपातको आधारमा
अन्य दालबाली (मस्याङ्, खेसरी,....)
३३.३३%
रु. २८८.३३
बिक्री मूल्यको आधारमा
बुद्धशान्ति गाउँपालिकाको दालबालीको अवस्थाको विश्लेषणबाट निम्न निष्कर्ष र सिफारिसहरू गर्न सकिन्छ:
बुद्धशान्ति गाउँपालिकामा दालबालीको वर्तमान अवस्थाले अझै पनि कृषि क्षेत्रमा सुधार गर्नुपर्ने आवश्यकता देखाउँछ। उत्पादकत्व वृद्धि, मूल्य श्रृंखला विकास, व्यावसायीकरण र आधुनिकीकरण मार्फत पोषण सुरक्षा र आर्थिक समृद्धि हासिल गर्न सकिनेछ।